Kaç yıldır yeryüzündeyim?
Yaklaşık 100 milyon yıldan beri yeryüzünde yaşıyorum. Soyağacımı çıkardığınızda, atalarımın dinozorlarla aynı çağda yaşadığını öğrenebilirsiniz.
Tüm dünyada sekiz tür deniz kaplumbağası yaşıyor. Türkiye'yi çevreleyen denizlerde ise iki türümüze rastlanıyor: İribaşlı deniz kaplumbağası (Caretta caretta) ve yeşil kaplumbağa (Chelonia mydas) .
Hayatımı zorlaştıran şeyler
Sayılarımız gün geçtikçe azalıyor. Her yumurtlama döneminde her yuvaya yaklaşık 100 kadar yumurta bırakmamıza rağmen yumurtalarımızın ancak bir kısmından yavrular çıkıp denize ulaşabiliyor ya da yetişkin olana kadar yaşıyor.
Çoğu kez insanlar, yumurtaları meraktan ya da dünyanın bazı ülkelerinde olduğu gibi yemek için topluyor. Ayrıca, köpek ve tilki gibi bazı hayvanlar da, üzeri kumla örtülü yuvaları kazıp yumurtaları yemeye çok meraklı. Yengeç gibi bazı hayvanlarsa yumurtadan ve yuvadan yeni çıkmış yavruları yemeye bayılıyor.
Yuva yaptığımız kumsallardan inşaat için aşırı miktarda kum alınması ve kumsalların evler ve otellerle doldurulması, yumurtalarımızı bırakabileceğimiz alanları gün geçtikçe azaltıyor.
Bana Nasıl Yardım Edebilirsiniz?
Deniz kaplumbağası yuvalama alanlarında yürütülen koruma ve gönüllü programları hakkında bilgi edinin.
-Geceleri yuvalama kumsalına giderseniz, mümkün olduğu kadar sessiz olun, çok ışık veren fenerler kullanmayın. Anne kaplumbağalar ses ve ışıktan son derece rahatsız olurlar.
-Denize ve kumsala, çöp ve özellikle plastik torba atmayın; çünkü atacağınız en ufak çöp, denizde yıllarca dolanıp durur ve özellikle plastik torbaları çok sevdiği yiyeceklerden biri olan deniz anasına benzetip yemek isteyen kaplumbağalar boğulabilirler.
-Kumsaldan itibaren en az 1 millik (yaklaşık 2 kilometre) deniz sahası içinde sürat motoru ve jet ski kullanmayın. Su yüzeyine nefes almak için çıkan deniz kaplumbağası sürat motorlarından kaçamaz ve ölümcül yaralar alırlar.
-Kumsalda görülebilen tüm ışıklarınızı perdeleyin. Kumsalda ateş yakmayın.
-Yuvalama kumsalında şemsiye dikerken, uyarı levhalarında verilen bilgilere dikkat edin.
-Yuvalama kumsalında kumu kazmayın ve köpeğinizi başıboş bırakmayın. Kumsalda alet ya da eşya bırakmayın, çünkü bu aletler anne ve yavru kaplumbağaların yollarını kapatırlar.
-Yavru kaplumbağaları elinize almayın. Denize gidişlerini uzaktan seyredebilirsiniz. Yavru kaplumbağaların büyüyünce aynı kumsala gelebilmesi için denize kendi başlarına gitmesi ve kumsalı öğrenmeleri gereklidir.
-Biz, çekingen hayvanlarız ve size zarar vermeyiz. Lütfen siz de bize zarar vermeyin...
Türkiye'de Nerelerde Yuva Yaparım?
Yaz aylarında tatile gittiğiniz Akdeniz kıyılarında 20 kumsalda yuva yaparım: Ekincik, Dalyan, Dalaman, Fethiye, Patara, Kale, Kumluca, Çıralı, Tekirova, Belek, Kızılot, Demirtaş, Gazipaşa, Anamur, Göksu Deltası, Alata, Kazanlı, Akyatan, Yumurtalık, Samandağ.
Yumurtadan çıktığım kumsala dönerim. Dalgaların erişemeyeceği, güvenli bir nokta ararım. Daha sonra, kumsalda bir çukur açar ve yumuşak kabuklu yaklaşık yüz kadar yumurtayı bu çukura bırakırım. Yumurtalarımın üstünü tekrar kumla örter ve arkamda traktör izine benzeyen bir iz bırakarak denize geri dönerim.
Karaya sadece dişiler yumurtlamak için kısa bir süreliğine çıkarlar. Bunun dışındaki bütün hayatımızı suda geçiririz. Karada daha zor hareket ederim. Suda ise hızlıyımdır. Her yıl Akdeniz kıyılarımızda yuvalama alanlarına, oralara yıllar önce yumurtadan çıkmış yavru deniz kaplumbağalarınının dişileri yeniden yumurtlamak için gelir. Bu yüzden, yetişkin dişi arkadaşlarım yumurtadan çıktıkları kumsala gelebilmek için bazen binlerce kilometre yüzerler.
Ne Yer, Ne İçerim?
Biz iribaşlı deniz kaplumbağaları (Caretta caretta), yengeç ve başka deniz canlılarıyla besleniyoruz.
Kuzenim yeşil kaplumbağa (Chelonia mydas) ise sadece deniz bitkileriyle besleniyor. Kendisi dünyada otla beslenen tek deniz kaplumbağası türüdür.
Vücudum
Kara kaplumbağalarının aksine bizim yüzmemize yardımcı olacak yüzgeçlerimiz ve yassı bir kabuğumuz var. Yine onlardan farklı olarak, biz kafamızı da kabuğumuzun içine çekemiyoruz. Kabuğumuz bir zırh gibi bizi korusa da, başımız ve denizde rahatça yüzmemizi sağlayan yüzgeçlerimiz korumasızdır.
Denizde yaşamamıza rağmen akciğer solunumu yaptığımız için düzenli aralıklarla suyun yüzeyine çıkıp nefes almamız gerekli. İşte yüzeye nefes almaya çıktığımız an, bizim için tehlikeli bir andır: Çünkü yüzeye çıktığımızda balıkçı ağlarına takılabilir, ağın içinde sürüklendiğimiz ve su yüzeyine çıkıp nefes alamadığımız için de boğulup ölebiliriz.
Gözyaşım var mı? Ağlar mıyım?
Yuva yapmak için karaya çıktığımızda gözlerimizden yaşlar gelir, ama, biz aslında ağlamayız. Sadece, beslenirken vücudumuza aldığımız tuzun fazlasından bu şekilde kurtulmaya çalışırız.
Gözlerimizin hemen yanındaki tuz bezleri gözlerimizdeki fazla tuzu, sürekli, hatta biz yüzerken bile süzer. Yumurtlama sırasında ise bu gözyaşları aynı zamanda gözümüze kaçan kumları temizleme işlevi de görür.
